Jak i co jeść z aparatem ortodontycznym?

Piękny uśmiech, mniej kompleksów, ale przede wszystkim lepsze zdrowie – to korzyści, na które można liczyć po leczeniu stałym aparatem ortodontycznym. Jednak na czas kuracji trzeba wprowadzić kilka zmian w diecie, by zmniejszyć ryzyko uszkodzenia aparatu i odpowiednio zadbać o zęby. Podpowiadamy, jak i co jeść z aparatem ortodontycznym

Odpowiednia dieta receptą na ból

Najtrudniej jest na początku. Musimy przyzwyczaić się do ciała obcego, które pojawiło się w jamie ustnej. Przez pierwsze dwa do czterech dni po założeniu aparatu wiele osób skarży się na dolegliwości bólowe, głównie podczas odgryzania kęsów i intensywnego przeżuwania. Co jeść z aparatem ortodontycznym, jeśli spoczywa on na zębach od niedawna? W początkowej fazie leczenia jedzmy zupy-kremy, a także koktajle na bazie mleka i jogurtu. Układajmy dietę w oparciu o rozdrobnione mięso, twarogi, ugotowane warzywa, owoce czy papki z kasz. Kładźmy na talerzu dania niezbyt gorące, a nawet chłodne.

Lato w pełni, ze straganów kuszą soczyste owoce, świeże warzywa, a nasz ortodonta grozi palcem? Można temu zaradzić. Twardsze owoce i warzywa tnijmy na małe kawałki, jedzmy je wolniej niż zazwyczaj, a jeżeli musimy żuć jedzenie, najbezpieczniej będzie robić to trzonowcami. Wyeliminujemy ryzyko, że w trakcie intensywnego gryzienia np. marchewki czy niedojrzałego jabłka przednimi zębami dojdzie do odklejenia zamka ortodontycznego bądź skrzywienia delikatnych szyn aparatu.

Aparat ortodontyczny i owoce – trudne połączenie

Wiśnie, śliwki, czereśnie, rabarbar, ale również cytryny oraz limonki to świetne źródło antyutleniaczy, które chronią przed schorzeniami jamy ustnej. Jednak zawarte w nich kwasy mogą czasem odbarwiać gumki. A to nie wygląda estetycznie. Niestety na tym nie koniec. Badania naukowe udowodniły, że kwaśne owoce, zwłaszcza świeżo wyciskane soki, a także woda gazowana, coca-cola, piwo, napoje izotoniczne i energetyczne mając niskie pH, obniżają również pH w jamie ustnej i zdolności buforowe śliny. W takim środowisku ze szkliwa do śliny przenikają jony odpowiedzialne za twardość, co z kolei sprzyja jego erozji.

Co można zrobić? Po zjedzeniu kwaśnych produktów dobrze jest wypłukać usta wodą. Usuwa ona nalot, resztki jedzenia i przywraca właściwe pH w jamie ustnej. Alternatywą może być roztwór sody oczyszczonej (łyżeczka sody na pół szklanki wody). Czasem zaleca się także picie przez słomkę, aby maksymalnie ograniczyć kontakt napoju ze szkliwem, jednak taka metoda nie zawsze się sprawdza. Pamiętajmy, że po zjedzeniu czegokolwiek, co zawiera kwas nie wolno od razu myć zębów – trzeba odczekać przynajmniej 30, a najlepiej 60 minut. Inaczej rozmiękczone przez kwasy szkliwo może zostać uszkodzone podczas szczotkowania. Nie przesączajmy napojów między zębami i nie przetrzymujmy pokarmów w jamie ustnej. Wydłuża to działanie niższego pH i sprzyja demineralizacji szkliwa (stąd częste erozje u degustatorów win).
Niektórzy ortodonci radzą pacjentom z aparatami o jasnych gumkach by nie jeść również wszystkiego, co może je zabarwić – np. buraków, jagód, czarnych porzeczek oraz dań z kurkumą. Należy uważać również na zmielone orzechy, ziarna lnu oraz owoce z małymi pestkami, np. truskawki. Mogą dostawać się między aparat a dziąsło, prowadzić do otarć i powodować ból. Dlatego nasiona warto dodać do jogurtu, brać na łyżeczkę małe porcje i od razu połykać. Natomiast truskawki, maliny czy kiwi przecierać przez sitko.

Kłopotliwe słodycze

To niemiła wiadomość dla łasuchów. Dieta po założeniu stałego aparatu ortodontycznego nie powinna zawierać lodów z lepkimi polewami, cukierków typu krówki, batoników z karmelem, żelków, mentosów itp. Mogłyby one przykleić się do drucików i zamków aparatu, odkleić pierścienie aparatu od zębów. Lepkie produkty mają też tendencję do owijania się wokół zamków, co wygląda nieestetycznie i zwiększa ryzyko demineralizacji szkliwa. Nauczmy się omijać szerokim łukiem słodzone jedzenie i napoje. Lekarze dentyści mają coraz więcej dowodów negatywnego wpływu nadmiaru cukru w diecie na gojenie się ran w jamie ustnej oraz kondycję naczyń krwionośnych. Ponadto cukier wchodzi w interakcje z bakteriami w ustach, a więc zwiększa ryzyko próchnicy. Dlatego po każdej słodkiej przekąsce warto dokładnie przepłukać jamę ustną.

Co z bezcukrową gumą do żucia? Tu sprawa się komplikuje. To prawda, że może przykleić się do metalowych elementów aparatu i przyczynić się do odklejenia zamków lub odcementowania pierścieni. Jednocześnie badanie przeprowadzone w Katedrze Ortodoncji M.A. Rangoonwala Dental College i przez Centrum Badawcze w Pune w Indiach sugeruje, że ostrożne żucie gumy językiem i tylnymi zębami odwraca uwagę, co pomaga złagodzić ból zaraz po założeniu aparatu. Ponadto żucie zwiększa produkcję śliny, co ułatwia oczyszczanie aparatu z resztek jedzenia i przeciwdziała demineralizacji szkliwa.

Co jeść z aparatem? Witaminy!

Najlepsze na lato napoje dla osób w trakcie leczenia ortodontycznego to mleko i woda. Żaden z nich nie jest kwasotwórczy. W czasie noszenia aparatu (i nie tylko) dietę warto wzbogacić o chudy nabiał, żółty ser, brokuły oraz ciemne produkty zbożowe. Dlaczego? Bo są bogatym źródłem wapnia, który wzmacnia strukturę kości żuchwy i szczęki a nawet jest w stanie „naprawić” jego niewielkie ubytki. Dla zębów ważna jest także witamina D3, bo dzięki niej organizm jest w stanie przyswoić i dobrze wykorzystać wapń. Znajdziemy ją w rybach morskich i żółtkach jaj. Natomiast sok z marchewki, jarmuż, natka pietruszki oraz szpinak są bogate w witaminę A, która korzystnie oddziałuje na kondycję dziąseł.

Konsultacja ekspercka: dr nauk. med. Daria Domańska-Senderowska, dietetyk z Zakładu Biomedycyny i Genetyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

10122